De film voelt vaak als een huiswerkopdracht waar je naar moest kijken - verhelderend, zeker, maar een hele klus om doorheen te zitten.
Mandela: Long Walk to Freedom beschrijft het leven en de tijden van het Zuid-Afrikaanse burgerrechtenicoon Nelson Mandela, voorafgaand aan zijn verkiezing tot de eerste zwarte chief executive van het land onder een behoorlijke democratie. Na een korte bespreking van zijn jeugd in een landelijk Afrikaans dorp, introduceert de film Mandela (Idris Elba) - ook wel 'Madiba' genoemd - als advocaat rond het midden van de 20e eeuw, toen hij al snel toetrad tot het African National Congress (ANC) als soldaat in de rechtszaal in de strijd tegen geïnstitutionaliseerd racisme en op rassen gebaseerde sociaal-economische ongelijkheid in het Zuid-Afrika van de Apartheid.
Nelsons levensstijl kost hem al snel zijn eerste huwelijk, voordat hij een geestverwant vindt (en trouwt) in Winnie Madikizela (Naomie Harris), een even vooruitstrevende maatschappelijk werker. Wanneer Nelson en zijn mededemonstranten echter hun geweldloze verzet opgeven voor een sabotagecampagne tegen de Apartheidsregering, wordt hij gevangengenomen, veroordeeld en geïnformeerd dat hij de rest van zijn leven in de gevangenis zal doorbrengen (in plaats van dat hij een martelaar voor zijn zaak). In de jaren die volgen, vindt er verandering plaats zowel binnen Mandela als in de wereld om hem heen - hoewel noch zijn vrijheid, noch vrede in zijn land gemakkelijk te vinden zijn.
Morgan Freeman's optreden als de oudere Nelson Mandela in Clint Eastwoods Invictus wordt door velen beschouwd als een definitieve weergave van de man, maar die film belicht slechts één opmerkelijk incident uit het leven van de onlangs overleden anti-apartheids-kruisvaarder; Bovendien is 'Madiba' daar niet eens de hoofdrolspeler. Ter vergelijking: Mandela: Long Walk to Freedom is een goede memoires, in termen van reikwijdte, schaal en respectvolle maar kritisch-objectieve toon; maar als biografische film is het veel minder revolutionair dan het onderwerp wiens leven het beschrijft.
Het script - gebaseerd op Mandela's autobiografie en geschreven door William Nicholson (Les Misérables) - is in de eerste plaats een Cliff Notes-samenvatting van belangrijke gebeurtenissen in Nelsons leven (voordat hij president van Zuid-Afrika werd). Omdat het scenario echter af en toe pauzeert om de personages van Mandela en Winnie diepgaand te onderzoeken - waarbij hun persoonlijke dwaasheden, morele tekortkomingen en zelfgemotiveerde verlangens in het proces worden blootgelegd - verheft het Long Walk to Freedom tot een kunstwerk. Toch voelt de film op een puur verhaalniveau vaak aan als een huiswerkopdracht die je moest zien - inzichtelijk, zeker, maar een beetje een klus om doorheen te zitten (vooral met een speelduur van bijna twee en een half uren).
Regisseur Justin Chadwick (The First Grader) en cameraman Lol Crawley (Hyde Park on Hudson) baden flashbacks naar Mandela's jeugd in de vlaktes van Afrika - samen met latere sequenties in die setting (zie: Mandela en Winnie's bruiloft) - met een stralend zonlicht. Deze visueel prachtige (zij het ietwat melodramatische) compositietechniek werkt uiteindelijk om Nelsons spirituele connectie met zijn vaderland te benadrukken, en vormt een passend contrast met de hardere, desolate kleuren en beelden van Mandela's tijd in de gevangenis - evenals beeldmateriaal van onrust en geweld in de straten van Zuid-Afrika, in de afgelopen decennia.
Helaas, hoe mooi de film ook is om naar te kijken, is hij onpraktisch qua constructie. Er komt hier veel materiaal aan bod; te beginnen met de belangrijke gebeurtenissen in Nelsons leven vóór zijn gevangenschap, verdeelt de film uiteindelijk zijn tijd tussen de evolutie van Mandela - van agressieve en inspirerende activist tot verschrompelde en vreedzame leider - en Winnie's reis in de tegenovergestelde richting (van liefdadige sociale activist tot vurige oproerkraaier). Chadwick en zijn redacteur Rick Russell (44 Inch Chest) behandelen alle noodzakelijke bases, maar niet met zoveel aandacht voor detail als de voorkeur zou hebben, en vaak tegen de prijs van een vloeiend tempo (zoals eerder vermeld) - vooral tijdens de late seconde act / vroege derde akte.
Idris Elba is een grotere en fysiek intimiderende figuur dan de echte Nelson Mandela, maar zijn grootte wordt een bruikbare visuele metafoor om de krachtige geest en het charisma van de man uit te drukken - waardoor het des te duidelijker wordt waarom hij zo'n loyale aanhang zou verdienen. Dat zou er natuurlijk niet toe doen als Elba niet in staat was om zoveel emotionele facetten van Mandela de persoon door de tijd heen te illustreren - een sociaal progressieve advocaat, een flirtende echtgenoot, een zorgzame vader, een rechtvaardige terrorist en een pacifist met een ijzeren wil. Geen wonder dat de gevierde acteur dat allemaal doet met zijn optreden, en met behoud van een consistent Zuid-Afrikaans accent de hele tijd. Afgezien van de tekortkomingen van de film, is Elba's vertolking van Mandela voorbestemd om de definitieve te worden - voor een aantal mensen in ieder geval.
Er zijn een aantal ondersteunende spelers in de film, variërend van Mandela's eerste vrouw - de religieuze Evelyn Mase (Terry Pheto) - tot zijn mede-ANC-leden die celgenoten zijn geworden, zoals Walter Sisulu (Tony Kgoroge) en Ahmed Kathrada (Riaad Moosa). Long Walk to Freedom is echter vooral de show van Elba en Naomie Harris.
Hoewel ze minder schermtijd heeft dan Elba, slaagt Harris er nog steeds in uitstekend werk te leveren door de persoonlijkheid van Winnie Madikizela-Mandela uit te werken, waarbij ze een breed scala aan emoties laat zien terwijl de tijd en externe krachten ernaar streven haar geest te breken en haar hart te verharden. Elba krijgt veel aandacht voor het seizoen (en terecht), maar Harris verdient ook haar lof.
De optredens van Elba en Harris dienen niet alleen als emotionele ankers voor Long Walk to Freedom - ze brengen ook wat heet bloed in wat anders een stijlvolle, maar toch lauwe en soms hoogdravende biografische film is. Het eindresultaat is een film die niet echt een aangrijpend bewijs is van de prestaties en het ongelooflijke leven van wijlen Nelson Mandela - maar er is genoeg goeds om een aanbeveling te verdienen.
Voor het geval je nog steeds twijfelt, is hier de trailer voor Mandela: Long Walk to Freedom:
__________________________________________________________________
Mandela: Long Walk to Freedom duurt 145 minuten en is PG-13 beoordeeld voor een aantal intense sequenties van geweld en verontrustende beelden, seksuele inhoud en kort grof taalgebruik. Nu spelen in theaters in het hele land.
Onze beoordeling:
3 van de 5 (goed)